سومین دندان آسیا را دندان عقل می گویند. از آنجاییکه این دندان حدود در 17 سالگی رشد می کند، به همین علت آن را دندان عقل نام داده اند. چهاردندان عقل در 2 فک هر انسان وجود دارد که در واقع آخرین دندان ها در قوس فکی هستند.
دندان عقل می تواند به شکل رشد کرده, نیمه نهفته و یا کامل نهفته باشد و حتی ممکن است اصلا وجود نداشته یا حتی بیش از یک دندان عقل نهفته در هر سمت وجود داشته باشد. رشد دندان عقل احتیاج به وجود فضای کافی در استخوان فک دارد و در صورتی که فضای به اندازه در فک انسان نباشد، دندان به شکل نهفته یا نیمه نهفته خود را نشان می دهد.
با روش رادیوگرافی و یا همان عکس از دندان ها منسوب به عکس OPG می توان به نهفته یا نیمه نهفته بودن و در کل وضعیت قرارگیری آن ها در فک پی برد.
آیا کشیدن یا جراحی دندان عقل ضروری می باشد؟
دندان عقل اگر در جای درست رشد کند، مانند بقیه دندان ها مفید و مؤثر هستند و برخلاف تصور اکثر افراد در این شرایط نباید دندان را کشید، اما این موقعیت کمتر پیش می آید و رشد دندان عقل معمولا توام با مشکلاتی است. یکی از این مشکلات پوسیدگی شایع به دلیل دسترسی کمتر به آن است، حتی اگر در جای مناسب رشد کرده باشد. همچنین در بسیاری از موارد ممکن است دندان عقل به سایر دندان ها فشار وارد کند و سبب بی نظمی و نامرتبی آن ها شود.
پوسیدگی دندان عقل
دندان عقلی پوسیده شده در صورت داشتن موقعیت مناسب در دهان قابلیت ترمیم یا پر کردن دارد. اما اگر موقعیت دندان عقل مناسب نباشد، بهتر است قبل از به عصب رسیدن اقدام به کشیدن آن کنید، زیرا در هر صورت نهایت نمی توانید آن دندان را نگه دارید.
دندان عقل نیمه نهفته
اغلب مسائل به وجود آمده در بیماران مربوط به دندان های نیمه نهفته است. در این دندان ها به دلیل گیر غذایی بین دندان و لثه ی پوشاننده و آسیب به لثه از سمت دندان مقابل بیشترین احتمال به وجود آمدن مشکلاتی از قببیل آبسه و سلولیت وجود دارد.
مراقبت های لازم در 24 ساعت اول پس از جراحی دندان عقل
- گاز استریل روی زخم را تا یک ساعت در محل جراحی نگه دارید.
• از عوض کردن گاز جلوگیری کنید.
• خونریزی و درد، تا چند ساعت پس از جراحی طبیعی می باشد .
• تورم و کبودی تا چندروز پس از جراحی طبیعی است و رفع می شود.
• بلافاصله بعد از جراحی دندان عقل، تا چند ساعت از کیسه یا کمپرس یخ در آن قسمت استفاده نمایید تا ورم آن کاهش پیدا کند.
• در صورتی که درد داشتید، از مسکن استفاده کنید، این درد اصولا بعد از 2،3 روز به طور کامل رفع می شود. در غیر این صورت حتما با پزشک خود مشورت کنید.
• آب دهان خود را بیرون نریزید و به شکل نرمال قورت دهید.
• تا چند ساعت بعد از جراحی سعی کنید از صحبت کردن اجتناب کنید.
• ممکن است تا روز بعد بزاقتان آغشته به خون باشد.
• در صورت که دچار خونریزی شدید شدید، از گاز استریل استفاده کنید.
• جهت بهبود سریع تر جای زخم از اناناس نی توانید استفاده کنید.
• در دوازده ساعت اول بعد از جراحی غذاهای سرد و مایع میل کنید و تا یک هفته از جویدن غذا در ناحیه جراحی شده خودداری نمایید.
مراقبت های کلی از روز بعد از جراحی دندان عقل
• تا چندروز از فعالیت شدید بدنی پرهیز نمایید.
• تشکیل غشای سفید رنگ در محل زخم و مخاط اطراف آن دلیل حتمی بر وجود عفونت نیست و پس از مدتی با شستشوی دهان از بین خواهد رفت.
• طبق دستور پزشکتان از سرم شستشو تا چندروز استفاده کنید.
• از دستکاری محل زخم و بخیه ها بپرهیزید.
درد پس از کشیدن یا جراحی دندان عقل
درد مختصر پس از کشیدن دندان عقل تا چندین روز طبیعی است و با مراقبت هایی همچون استفاده از کمپرس یخ و مسکن این مسئله پس از گذشت چندروز رفع خواهد شد.
خونریزی پس از کشیدن دندان
در صورتی که بیمار مشکل انعقادی داشته باشد و یا از داروهای ضد انعقاد خون استفاده نماید، ممکن است به میزانی خونریزی در محل داشته باشیم.
تغذیه پس از کشیدن یا جراحی دندان عقل
در 24 ساعت اول، از مایعات سرد و غذاهای نرم و سرد از قبیل بستنی، ماست و استفاده کنید. از آشامیدن مایعات گرم مانند چای پرهیز کنید. در روزهای آتی معمولا احتیاجی به رعایت رژیم غذایی خاصی نیست، اما مراعات کلی را فراموش نکنید.
عفونت پس از کشیدن دندان عقل
در صورتی که مراقبت های لازم و بهداشتی را رعایت نکنید، ممکن است به عفونت مبتلا شوید، که البته این امر به ندرت اتفاق می افتد.
عوارض جراحی دندان عقل
عارضه ای به نام درای ساکت یا حفره ی خشک ممکن است پس از جراحی دندان عقل رخ دهد. در صورت بروز این پدیده پس از چند روز درد مریض زیاد شده و بو و مزه ی بد در دهان حس می کند.
کشیدن دندان عقل قبلا اشاره شده است که در سنین 17 تا 20 سال رشد می کند البته در دخترها زودتر از پسرها دندان عقل رشد می کند.
5- دندان های عقل به دلیل نداشتن یک شکل طبیعی مشخص مانند بسیاری از دندان های دیگر و قرار گرفتن در انتهای فکین و تمیز نشدن آن ها هنگام مسواک زدن بسیار آسیب پذیر بوده و معمولا زودتر از سایر دندان ها پوسیده می شوند و باید به کشیدن دندان عقل منجر شوند.
6- ترمیم و پرکردن دندان های عقل کار دشواری است و کشیدن آن ها نیز از دیگر دندان ها دشوارتر می باشد. عفونت این دندان ها به راحتی در فضاهای صوتی و فکی پخش شده و می تواند برای بیمار خطرآفرین و مشکل ساز باشد.
7- توصیه می شود هریک از اعضای خانواده از 20 سالگی با مراجعه به دندانپزشکی و در صورت لزوم گرفتن یک عکس، وضعیت دندان عقل خود را مشخص نموده و در صورت داشتن دندان عقل تکلیف نگهداری و یا خراج شدن آنها را مشخص نمایند.
سلام ممنون از مطلب مفیدتون .
من یه سوال دارم در مورد فک پایینم. با توجه به اینکه هنوز دندونای عقلم رو نکشیدم ، آیا این امکان وجود داره که بهم ریختگی دندونام مربوط به فشاری باشه که از سمت دندون عقل به سایر دندونا سرایت می کنه ؟
درود .
احتمال تاثیر دندان های عقل برروی بهم ریختگی دندان ها هنوز بصورت علمی ثابت نشده است. درمان بهم ریختگی دندان ها ارتودنسی است.